nusabali

Pianaké Anggon Prakanti

  • www.nusabali.com-pianake-anggon-prakanti

Peteng boya ja mateges nénten wénten galang, sakéwanten kahyunné ngwetuang galang satata jaga ngrauhin iraga. Éling petengé punika wantah kruna sané kakaryanin olih manusané tatkala durung wénten galang sané ngrauhin.

Sané sida kacarca olih kaweruhané mangkin wantah akuda kecepatan cahaya, boya ja sida ngukur amunapi peteng dedet guminé mangkin. Ri tatkala kecepatan cahaya punika rauh wantah sida dados pakahyunan sané banget kadaut. Dadosné iraga manumadi dadi manusa setata percaya ring kawéntenan iragané ring guminé puniki. Sinamian madué bekel karma sané pinaka dasar pangéling iragané ring kauripanné.

“Tut Bagus!” Mé Darmi ngaukin pianakné sané nedeng maplalian di natah umahé ngajak adiné cenik ané mara bisa magaang.

Ketut Bina matolihan turmaning ngon nyingakin Mé Darmi mapanganggon sarwa bungah turmaning katutugin baan anak luh bajang cenik sané makenyung naler nyingakin Ketut maplalian.

“Tut Bagus, né mémé. Makelo mémé sing maan nelokin Ketùt sagét suba gedé jani,” Mé Darmi ngetélang yéh paningalan. Ketut ngéncolang ngalih Mé Rati di paon ané nedeng nyakan, turmaning nyambatang ada anak teka mulihan.
“Yéh I Mbok, nak éngkén tumbén mulih?” Mé Rati nyapatin Mé Darmi tur makesiab santukan tumbénan maduné ané nongos di Dénpasar mulih ka kampung.

Buin akejepné I Wayan Suda lan I Komang Wira, beliné Ketut Bina teka uli ngaritang sampiné padang.
“Yéh Mémé! Éngkén kabaré, seger?” I Wayan Suda ngéncolang nyagjagin méméné, turmaning ngelut tekekanga. Kéto masih I Komang Wira maekin mémé lan mbokné. Ketut bengong ningalin mapan ia tusing nawang apa. Ketut wantah anak cenik petang tiban ané tusing nawang éngkén pait idupé.
“Tut, mai malu! Né mémén iragané ané ngoyong di Dénpasar. Né mémé ané nglekadang beli ajak Ketut. Né madan mémé pagelahan, yan Mé Rati ento madan mémé tumin,” I Wayan Suda nyritayang paundukanné.

Ketut mémégeng tusing ngerti apa ané orahanga tekén beliné. Ia nengil dogén geluta ngajak Mé Darmi. Mé Rati tusing nyidang ngorta apa, iteh nyangkol pianakné ané mara 8 bulan.

Mé Darmi mula makelo suba tusing taén nelokin pianak-pianakné ané nututin bapané ngoyong jumah di kampung. Satmaka anaké ngambul kerana alihanga madu. Ia iju-iju kemu mai ngalih tetimbang ngajak brayané turmaning katutugin baan pianak luhné madan Madé Darmini. Keneh lan pajalan Mé Darmi mula saja méméteng. Sebetné tan kadi-kadi. Buruh ané ajaka di jumahan, uling ia enu cenik kanti bajang suba cara pianakné padidi. Ané jani suba dadi maduné, ulian belingina ngajak kurenané. Mula suba karman Mé Darmi ané tusing rungu ngajak kurenané jumah. Ia itep madagang uling ngalemahan nganti sanja, suud ento jumah ngaput dagangan ané lakar adepa buin mani. Tusing taén rungu tekén kurenané ané nongos jumah dadi tukang jait. Ni Rati uling cenik suba ajaka ditu orahina ngempuang pianakné. Dong suba neked kurenané empuanga masih tekén Ni Rati.

Né jani Mé Darmi ada keneh lakar cerai, suud makurenan. Kenehné suba cara benangé maungsel-ungselan. Tresnané suba ilang, sahasa macapatan tusing taén. Sabilang peteng ia ngeling nyelselang idupné jani. Lantas ia mapitungang ngajak beliné ané ngoyong di Penatih.

“Beli, tiang tusing kuat. I Beli tusing ada ngomong apa, sagétan suba nampedang bajuné. Neked jumah, tiang tusing nepukin pianak-pianaké ané ajaka mulih ka kampung. Né Madé Darmini ulian ngeling tusing nyak ngalahin tiang, ngéncolang malaib ke peken nyagjagin tiang. Éngken tiang jani, beli? Mategul tan patali tiang dini luntang-lantung nongos jumahan. Ipah-ipahé makejang mélihang tiang orahanga tiang pelih nganti kalahin pianak lan kurenan,” Mé Darmi masadu sambilanga ngeling sigsigan tekén beliné, Wayan Swasta.

Wayan Swasta gedeg pesan kenehné, ulian adiné kakutang tusing karunguang. “Nah yén kéto nyanan beli ngurusang. Eda pesan nyak ulianga apabuin pegat makurenan. Ingetang pianaké muani-muani tetelu. Raga di Bali mategul ané madan paiketan purusha. Yén nyai pegat makurenan, pianaké muani-muani jeg suba nututin bapanné. Sing padalem pianaké ngoyong di kampung ngajak mémé tuminné? Disagété méméné nglekadang pianak pastika sayangné malénan tekén mémé pagelahan. Ané buin besik ingetang, idup né mésti ngelah pangrencana, dayain ragané, eda bes polos dadi jlema. Yén raga polos kené suba polésa ajak kurenané kéto masih ajak ipah-ipahé. Sekenang ragané, gedénang bayuné, Égarang ragané. Eda pesan ngreres buka kakéné. Nyanan beli ka Bangli nyagjagin kurenan nyainé, suud ento alih suba pianaké ajakin ngoyong dini.”

Ento sangkalanga Mé Darmi mulih ka kampung lakar ngajak pianak-pianakné ka Dénpasar. Ketut bengong turmaning ada rasa sebet di kenehné. Nyén ané nawang kénkén sujatiné kenehné Ketut. Yadiastun mara petang tiban, anak cenik masih ngelah pangrasa. Mé Rati ané cara mémé pagelahang, sing kakeneh baan ia yén ento mémén tuminné. Kéto masih Mé Darmi ané mara tumbén katemu. Ia tusing inget tekén méméne. Dugas ka kampung ia mara atiban, enu sangkola baan Mé Rati. Dugas ia gelem nganti di rumah sakit, ia masih tongosina baan Mé Rati. Rasa sayang satmaka mémé pagelahang suba neket di kenehné ngajak Mé Rati. Né jani ia ajaka ka Dénpasar ngajak Mé Darmi, ada rasa sebet kangen masih ngajak Mé Rati. Belin-beliné makejang enu nongos di kampung ulian nugtugang sekolahanné. Yén suba tamat mara nutug Mé Darmi di Dénpasar. Bengang-bengong Ketut Bina nongos di Dénpasar.

Buin amingguné ia dengokina baan Mé Rati ngajak bapané. Mé Rati nagih Ketut apang buin ajaka nongos di Bangli. “Jalan suba kurenan tiangé dogén ané kajuang, ajak ngoyong di Bangli. Pianak tiangé depang suba dini tiang né ngajak. Pipis masih ngabulan suba titipang tiang anggon miayain pianak tiangé masuk ditu di Bangli,” Mé Darmi masaut égar.

“Eda kéto luh mamunyi ngajak kurenan beliné….”
“Eh beli! Tiang ané kalahin beli dini, enu masih dadi kurenan beliné,” Mé Darmi ngéncolang nyautin kurenané ané kondén suud ngomong.
“Mbok engsapang suba ané suba liwat. Suba kadung pajalané kakéné, tusing nyidang iraga ngobah galahé sané suba liwat. Lan ané jani dogén suba kenehang. Tiang satmaka dadi adin mboké jani. Tiang ngidih I Ketut dogén apanga ajak tiang nongos di kampung, tiang kangen pesan ngajak I Ketut ané suba empuang tiang uling cerik. Satmaka panak tiang padidi,” Mé Rati madiolas sambilanga ngusuhin I Ketut Bina ané negak di pabinané sambilanga madaaran jaja.

“Eh Rati! Satondén nyai mamunyi pineh-pinehang malu nah. Tusing ké nyai ngelah pangrasa dadi manusa. Kurenan mboké suba las di keneh mboké juang nyai. Né jani baan loban nyainé dadi manusa, neked pianak mboké lakar juang nyai masi kéto? Tusing ké nyai ngelah pangrasa?” Mé Darmi masaut sambilanga naenang gedeg basangné.

“Né jani kéné gén suba. Baang suba Ketut nongos dini ngajak méméne. Sakéwala ingetang pianaké ané ajak tiang jumah masekolahan. Anak liu masih ngonyang prabéa. Né tanah umahé ené atas nama beliné. Beli ngelah hak masih dini. Apabuin jani dini ngaé kos-kosan. Nyen tiang ja mai nelokin I Ketut sambilang nagih bagian tiangé,” pasaut Pan Subagia kurenan Mé Darmi ngajak Mé Rati.

“Beli! Yén unduk pipis, eda beli sengsaya. Jeg lakar bang tiang. Kuda ja beli nagih, sagét tiang sing ngelah, lakar pasilihang tiang. Sakéwala ingetang, melah-melahang nyen ngajak pianak-pianak tiangé jumah. Da nyen mabina-binaan. Patuhang, ento makejang beli ngelah encehé,” saut Mé Darmi égar.

Mé Rati munyiné mula saja alep, seleg ngempuang pianak jumah, turmaning ngaénang Bapa Subagia dagangan. Pan Subagia gaéné tuah luas madagang tipat tahu. Ané ngaénang dagangan tuah Mé Rati. Mé Rati tusing taén mamunyi bangras, apabuin madengkikan. Parilaksanané banban alus, sakéwala di kenehné tusing ada né nawang. Tusing nyidang iraga nawang kénkén sujati keneh anaké. Ané ngenahné luung di sisi tusing patuh kénkén isin di kenehné, ané ngenah bangras di sisi, bisa masih ngelah pepineh ané luung. Pianak anggona prakanti ngalih duman. Kéto suba daya winaya di idupé, iraga musti nawang. Yén majalan baan pepolosan, majalan baan pangrasa né melah, pastika nemu karma ané melah.

Saja mula anak cerik, sebetné di sisi tuah akijapan, yan suba maplalian ngajak timpal-timpalné makejang sebeté ilang. I Ketut Bina sagétan suba limang tiban, laut ia masekolah. Mé Darmi itep madagang. Ketut tuah kaempu baan mbokné, Darmini. Rasa liang masekolahan suba karasayang. Ia suba engsap tekén rasa kangenné ngajak Mé Rati. Né jani ia negak sepéda ngajak mbokné lakar luas ka peken. Di jalanné ia nepukin bapané liwat lakar mulihan. Rasa kendelné lakar delokina baan bapa tan sida kasatuayang. Yén Darmini ané nawang paundukané, wantah ngelah rasa gedeg dogén ngajak bapané. Pan Subagia matolihan ningalin pianakné liwat lakar luas ka peken. I Ketut baan kendelné menékang lima lakar ngaukin bapané. Pan Subagia siep ngaba sebeng laut ngutang paliatné. I Ketut nguntul siep tusing bani ngomong apa. 7

Komentar