nusabali

Tanah Leluhur

  • www.nusabali.com-tanah-leluhur

Wéntené rencana pamerintah ngingsirang sinamian krama, nyuwung ngosongang Désa Rumpang ring bongkol bukit mangda rata sareng tanah, jagi kanggén genah ngwangun pabrik botlor, tan pariwangdé ngawé mapiakan panampén kramané.

Saksat toya-minyak, kadi uyah-areng, luir cambrong-méong, tulén cébong-kamprét, terpolarisasi turah mangkiné. Satenga kramané pro, satenga kontra, ring tengah-tengah sepra. Asibak kekeh lan kukuh, malih asibak nglekeh laut ngluluh, ring tengah-tengah kéweh lan kéwuh.

Krama sané kekeh, kukuh ngangkenin tanah, natah, palemahan, wewidangan kanggén tegak umah sikut satak sané mangkin saking satepak betén waton, wantah tanah warisan leluhur sané kapaica olih para lelangit. Boya saking sira-sira, taler boya saking pamerintah. Mawinan ipun sami kadi parwata inugah-ugahnikang angin, kadi gunung katempuh kampehan angin baret nglinus, acala tamatan molah, akidik tan magediran. Kukuh kadi wit kepuh, sira jua ten dados nyapuh, pamerintah ké sapisanan aluh-aluh.

“Kén maluan ada, pamerintah apa leluhur iragané?”
“Leluhur...”
“Pamerintah tahun setiman mara ada. Leluhur ragaé uli sebelum maséhi suba ada dini. Macem-macem gén!”
“Betuuulll...”
“Makané da ujug-ujug teka-teka aluh-aluh nagih nyuang tanah ragaé. Né sing jaman orde baru, bro!”
“Betuuulll...”
“Hanya ada satu kata...”
“Lawaaannn...!”
“Lawaaannn...!”
“Yan saja pamerintah bani, waké kal ngeréhin dini, kal sedot bolné makejang. Pang karuan.”
“Waké siap dadi caru.”
“Langkahin malu bangkén wakéné! Biar waké majekjek ajak makejang matanem dini, waké sing takut. Jlema bani mati nééé, mélanin tanah leluhur.”

Yén sampun madaging kata basa bani mati, dadi caru, sedot bol, kadi punika, makirig sampun bapak-bapak polisi ri tatkala jagi ngéksekusi Désa Rumpang, ajrih kadalih melanggar HAM berat. Doning yan kantos keni cap melanggar HAM berat, berat sampun urusané, puput sampun karir dané, PTDH (Pecat dengan Tidak Hormat). Manggala polisi taler ngérégang riin éksekusiné.

“Mundur.... mundur.... mundur...., jangan main témbak... mundur...!!!
Pekak Gobiah, Béndésa Adat Rumpang, mecuk alis, mecik péléngan. Yadiastun tegak umahnyané sampun kaiket sertipikat, nanging anaké lingsir tan mrasidayang mligbagang napi malih, tan purun banget ngukuhang, yén sampun lamun patut pamargin tetujon pamerintah ksayanikang papa nahan prayojana, nelasang sakancan kaméwehan kramané, kemiskinan ekstrem turah mangkiné. Untuk kepentingan yang lebih besar, baos anaké lingsir.

“Yan sing bani nrima invéstasi asing, kanti ping lima kiamat guminé, Rumpang tetep timpang, tetep prumpung. Miskin, sing kal maju-maju. Gugu ja munyin Pekaké!”

Kadung sedek ngabar-abar apiné morbor tangkah, rinasa-nasa yadiastun Ida Bhatara Siwa tedun ngapul-apul tan pacang mintul, Ida Bhatara Dharma tedun ngalus-alus tan sida jagi belus, Sang Hyang Indra tedun ngenduh-enduh, tan pacang teduh, sajabana pacekang dumun kayoné, mapan haywa angujarikang dharma ri wwang malapa.

Sang marasa nénten ngagem sertipikat hak milik, artosnyané rumasa pisan yéning ipun nongosin tanah boya gelah, nyongkokin tain kebo. Malih asibak krama Désa Rumpang lascarya kagingsirang olih pamerintah. Sakémaon kramané nunas mangda polih pagentos genah tanah tegak umah, mangda jati-jati sapatut-patutnyané polih ganti rugi.

“Ngudiang ganti rugi?”
“Men apa?”
“Ganti untung.”
“Kéto?”
“Kétoooooo. Pada-pada untung. Pamerintah untung, krama masé untung. Sing dadi pamerintahé untung, kramané buntung.”
“Timpal lénan kukuh sing nyak pindah.”
“Nyanan malah ngambulin sok uék.”
“Kénkén to?’
“Lén soké uék, lén isiné ulung muyag sing dadi balikin. Dobel rugi benyaé.”
“Kénkén bisa kéto?”
“Lén tanahé pamuput juanga tekén pemerintah, lén pasilur tusing maan. Né mara sajan-sajan rugi.”
“Dadi bisa kéto?”
“Sertipikat sing ngelah. Tanah né nak tegak hutan lindung ipidan.”
“Sing belogan ba leluhuré pidan bandingang pamerintahé jani. Yan mula sing dadi tongsin, ipidan raga suba ketes.”

Kawéntenan kramané mapiakan saksat sura-asura, tan pariwangdé rebat ribut ring parum. Sakadi wastannyané parum, paranikang rum, sapatutnyané ngamaranin rum, angripta rum, ngrereh sané luih pada polih pada lasia, malah metu dados ribut.
“Da nyambat-nyambat tanah leluhur!”
“Uli satepak betén waton tiang suba dini nongos. Yan ten sangkaning leluhur, ndikapan tiang nongos driki?”
“Tanah leluhur?”
“Nggih, tanah leluhur.”
“Ipidan leluhur jeroné ngaé tanah?”
“Yan cara jeroné?”
“Niki tanah druén pamerintah.”
“Pidan pamerintah ngaé tanah?”
“Pamerintah sané makuasa.”
“Cén maluan ada, pamerintah kin leluhuré?”

Rinasa kadi kelés cadik Pekak Gobiah mawekas-wekas ring krama kekeh, ten ngincep nyang akidik. Yéning masuk telinga kiri, keluar telinga kanan, wénten neket kresep kidik-kidik. Niki kramané masuk telinga kiri, keluar telinga kiri. Napi-napi ten mintulin, sami mantul sami mental.

“Yan pamerintah mamaksa nganggon kekuatan nyuang tanahé né, dadi. Bisa, gampang, sing pelih.”
“Dija jero bendésa polih pamatut kéntén?”
“Yan nyak. Tiang ngorahang, yan nyak. Pamerintah kan ten nyak kénten. Pamerintah ngelah kekuatan.”
“Dados aluh kéntén jro bendésa?”
“Untuk kepentingan yang lebih besar...”
“Yan tiang nyerahang tanah, napi tiang polih?”
“Naaah, né mara patakon beneh. Né mula patut takonang malu, da ulah-ulah sing setuju. Tondén ngerti apa-apa ba sing setuju, ba ngamuk. Dadi nak kéto?”
“Napi polih?”
“Tegak umah maan. Natah palemahan lén maan. Uang pengganti maan. Yan amonto baik pamerintahé, apa kuangan bin?
“Wénten kuangan.”
“Napi?”
“Krama dot apang macatet bareng ngelahang pabriké.”

Biiieeennnggg.... Beneh, pelih, beneh, pelih, beneh, pelih. Pagatikang beneh kalawan pelihé ngawé otak Pekak Gobiah makebieng. 7

Olih: I Madé Suarsa

Komentar