nusabali

Ngayah Nyinoman

  • www.nusabali.com-ngayah-nyinoman

“Antuk pinunas Aji tur Biangné Déwa Ayu Sri Ribek nyumanggupin ngayah nyinoman ring Pura Ulun Suwi. Riantukan Aji tur Biangné kantun keni piunungkan.”

Suaran sulingé merdu nyarengin pamargin enjingé kala punika. Ri wusan rahina pujawali Sang Hyang Aji Saraswati nuju rahinan Soma Ribek. Sami krama pamekasnyané sané ngambil swagina dados tani ngaturang ayah ring Pura Ulun Suwi taler ngaturang banten rayunan ring soang-siang palinggih sané wénten ring cariké.

Déwa Aji Tabah kasarengin rabinyané Déwa Ayu Rai Astuti nyarengin pamargin ayahan ring pura kala Banyu Pinaruh. Déwa Aji Tabah taler pangayah sané tiosan ngrajang basa, ngracah ulam anggéne jatah, lawar, makarya baléan, bangun urip, kawisan taler wénten sané ngunggahang wastra pangider-ider. Yéning Déwa Ayu Anom Rai Astuti kasarengin pangayah istri sané lianan makarya sanganan taler matanding suci, bakti, banten guru piduka.

Ayahan mamargi kantos dauh soré. Sadurung engseb kauh, Sami sampun puput taler sampun ngwagiang duman ajengan ring soang-soang pangayah.  Kelihan pura raris ngarahin para pangayahé sami mangda ngriinin rauh pamekasnyané pangayah istri sané maderbé swagina ngunggah sakancan bakti duaning bénjangné pacang kapuput olih Ida Anak Lingsir saking Griya Bukit Apuy.

Wusan punika budal makasami. Sakancan taru kelapa sané wénten ring pasisi marginé sayar-soyor katampuh angin sasih kalima. Dané sareng kalih mamargi nuju pondok sané nampek sareng carik tur tlaga. Asunnyané sampun nyarag sadurungé pacang ngranjing ka tengah riantukan kaendusin ambun jatah tur lawar pican saking pura.

“Ning, Ayu ngejot dumun. Niki Biang ajak I Aji ngaba pica uli pura.”
“Nggih Biang.”
 
Ri sampuné masaiban nglantur masandekan. Déwa Ayu Rai ibunnyané lantas ngambil sokasi saha tamas sada akéh pisan. Raris padung siki kadagingin tangkih madaging kacang komak, saur taler adéng lebeng.

“Déwa Ayu tulungin Biang matanding ajuman anggén bénjang odalan di pura!”
“Nggih Biang.”
“Aji rerehang biu imbuh donnyané. Ngrereh don slujungan, Élingang masi manggang ayamé!”
“Nggih Ayu.”
       
Sada jemet tur gelis sareng tetiga makarya lakar banten. Kepulan andus ring jalikan taler ring pamanggangané mapadu ring gagana mawentuk kadi awan. Kékér sané wénten ring kurungané ngruyuk ngetut sunaran ainé sampun ngengseb jauh.

“Déwa Ayu contoin Biang nanding ajuman. Panggihin naké. Dagingin Tangkihé  kalih, kacang komak misi saur tur adéng lebeng. Jangin pangkonan dadua. Suba getepin biu saja sakabesik, jangin biu besik muncukné abet kangin. Suba keto tipat kélanané jangin. Imbuhin buah kadi juuk miwah pakél. Suba jangin plekosan tur canang cepér.”
Dané raris nglaksanayang napi sané sampun kapituduhin. Gelis dané matanding napi malih bersih pakaryané. Tan wénten nang kirang akidik sami jangkep. Ngranayang lega citan biangné.

“Cening, Déwa Ayu Sri karyanang mangkin Biang tipat tulud pusuh kanggén ring lis panglukatané. Malih jebos tulungin Biang masih ngaé daksina anggén ring banten pejati. Élingang masi ngasturi bungkak nyuh gadingé.”
“Nggih mangkin ampun Biang.”

Sampun ngranjing tengah lemeng, ring pasisi pondok sampun suung mangmung. Irika ring pondok wantah madamar sentir. Riantukan déréng wénten wantuan listrik. Sami sampun mareprepan.  

Sandikalané, makatatiga mamargi nuju ka pura.  Ri sampuné ngranjing ka jeroan. Déwa Ayu Sri kasarengin Aji tur Ibunyané mitulungin krama pangayah tiosan ngunggahang bakti sorohan miwah caru ring natar. Suaran kulkul ring Pura Ulun Suwi sampun katepak. Suaran gong sané katepak ping tiga olih pamangkuné nyihnayang sampun kaupakarain tur pacang kagambelin olih kramané. Suara kidung wargasari ring jeroan taler kekawin ring los mapadu. Kepulan saking pasepan tur andus dupa madukuran puja wéda p    mangku pura maimbuh suaran bajra nyihnayang kaluihané. Kantos puput antar pamargin pujawaliné.

Déwa Ayu Sri sampun kuliah, ngrereh jurusan Bahasa Bali tur Sastra Agama Hindu. Selami kuliah dané setata polih nilai becik ring soang-soang mata kuliah. Napi malih dané berprestasi ring kampus, sami dosénné uning sareng dané.

Nuju seméster 6 mahasisiané sami kawajibang nyarengin Kuliah Kerja Nyata (KKN). Parikrama KKN punika pacang kalaksanyang ring jagat Badung. Wénten sawatara selaé kelompok sané kawentuk olih kampus. Ring soang-soang kelompok punika wénten plekutus diri mahasisia macampuh lanang istri.

Déwa Ayu Sri polih kelompok pitu polih wagian ring Désa Kapal. Wénten kalih sasih nglaksanayang pengabdian ring désa punika. Kakawitin antuk panyembrama KKN sané kasarengin antuk pangulu adat, dosén pembina taler mahasisiané sami. Salami kalih sasih punika inggian program kerja sané sampun kalaksanayang sampun kénten nglaksanayang sosialisasi minakadi Empat Sehat Lima Sempurna, Sosialisasi Pencegahan HIV/AIDS, Sosialisasi Pencegahan Kanker Payudara, makasami kawantu olih narawakia saking Dinas Kesehatan Kabupatén Badung. Tiosan punika taler ngmargiang Dharma Wacana indik Panca Sraddha miwah Upakara sané kabaktayang olih Ida Anak Lingsir saking Gria Bongkasa. Taler nglaksanayang bakti sosial, nandur taru, pasraman katur ring alit-alit, ngayah kala pujawali ring parhyangan sané wénten wewidangan Désa Kapal.

Nuju Budha Kliwon Sinta, ring rahinan Pagerwesi wénten piodalan ring Pura Ratu Mas Sakti. Déwa Ayu Sri sareng sawitrannyané kanikain ngayah makarya sanganan taler matanding bakti. Nénten sekadi sawitrannyané Déwa Ayu Sri cacep pisan, ngranayang pangayah istri sané sampun makulawarga wiadin sané odah dahat seneng. Wénten raris manggala serati matakén ring dané.

“Saking napi Gék. Wikan pesan ngayah.”
“Titiang saking Bangli. ”
“Oh… Bangli. Antuk linggih sira nggih?”
“Titiang maparab Déwa Ayu Sri Ribek.”
“Ring rahinan Soma Ribek ja embas?”
“Nggih Ibu.”
“Pantes pradnyan pisan ragané. Kayun Gék marabian sareng okan tiangé?”
“Hi…hi…hi… Seneng pisan Ibu puniki ngrayu.”

Makasami pada ica ri sampuné Déwa Ayu Sri kagoda. Mawastu antar ayah-ayahan daweg punika. Sampun kalih sasih pamargi KKN ring Désa Kapal kantos puput ring pinanggal 31 Agustus. Dané Bendésa Adat, Perbekel Désa Kapal sinarengan para pamucuk adat tiosan dahat seneng ring kawéntenan KKN punika. Nem sasih mamargi Déwa Ayu Sri sampun ngamolihang gelar sarjana lulusan terbaik. Ri sampuné lulus kuliah nglanturang ngonor dados guru ring SMP Widya Dharma Bangli.

Nanging kala punika sungkan aji sareng biangnyané, sampun asasih dané ijuk ngrawat guru rupakannyané. Sué dané tan ngranjing ka sekolah kantos katélpon olih kepala sekolah. Raris dané nguningang ring bapak kepala ekolah inggian tan prasida ngranjing riantukan ngrawat guru rupakannyané ring jero. Olas bapak kepala sekolah antuk ngicén cuti ring dané.

Sadina-dina Déwa Ayu Sri ngrawat biang tur ajiné. Tan rumasa rahinan Soma Ribek sayan nampekang. Raris polih dané pabesen saking biang tur ajinnyané riantukan kantun keni ayah-ayahan dados sinoman ring Pura Ulun Suwi.

“Ayu mapan Soma Ribeké sayan nampekang, minab Biang ajak Aji tusing sida ngaturang ayahan. Mrika cening ngayah nggih, mangda wénten ngayahang ring pura! Mapan ipidan Biang ngajak I Aji polih masesangi ri Pura Ulun Suwi mangda cening lekad di Soma Ribeké. Yéning cening sida embas mangda polih ngayah drika. Uhuuuk…” sapunika pinunas biangné antuk suara sané lemes.

“Nggih Biang, ngriiinin titiang pacang ka pura mangda tan kantos tengai.”
“Déwa Ayu cening Bapa, disubané cening teked ring pura rarisang ngendihang api ring jalikané tulukang saangé. Dagingin panci ajak kukusané yéh anggén nglablab nangka. Ampunang lek-lekan drika napi ja orahina nyakang, riantukan ngayah. Nikahang Aji ajak Biang kantun sungkan!” kénten ajinnyané ngwéhin.

Dina Saraswati dané sampun magupuh matanding rayunan yadistun saderana nanging kadasarin manah tulus ngaryanin prasida puput. Ring Redité Paing dané ngayah dados sinoman. Semengan dégdég sampun matangi. Rauh ring pura sampun ngendihang api ring jalikané. Nuruang yéh ring panciné. Ri sedek nulukang raris rauh kelian adaté. Tangkejut ri tatkala ngantenang anak istri kantun truni ngayah, raris dané kelian adaté matakén.

“Om Swastiastu!”
“Om Swastiastu Dané Jero Kelian!”
“Dados Duayu driki ring dija I Biang sareng I Aji?”
“Lédangang pisan Dane Jero Kelian riantukan keni pinungkan rahat pisan tan mresidayang I Biang miwah Ajin titiang nangkil ngaturang ayahan.”
“Nggih tan kenapi. Sareng-sarengin manten driki dumun, dumadak gelis kénakan I Biang sareng I Aji.”

Dauh nem semengan ring Redité Paing, para pangayah sampun masepuk ngranjing ka jeroan, lanang tur istri. Sané lanang sampun magupuh ngorok ayam, laut masasangin wénten sané ngrajang basa. Sané istri sané sampuh ijuk matanding sorohan miwah sané lianan. Mabekel blakas sarenga pangutik Déwa Ayu Sri Ribek raris ngambil karya ngiisin nyuh, raris masangin siap.  
“Duayu sarengin jebos Pak Yan nanding waliané!”
“Inggih.”

Raris Déwa Ayu Sri Ribek nanding balian kuéhnyané tigang dasa tiga tanding. Raris wénten pangayah istri sané ngaukin parabnyané, wantah sawitran biangné sané dados pamucuk serati.
“Duayu nang tulungin kesep Biang Rai nanding soda ajak pejati!”
“Inggih.”

Raris matanding soda sarenga pejati, sawetara kalih jam suénnyané matanding. Sami pada seneng nyingakin Déwa Ayu Sri Ribek diastun guru rupakannyané makakalih kantun sungkan. Raris wénten silih tinunggil sané makrimik nyihnaang angob. “Mesib cara Du Niang Arum, o?” Kapireng olih Déwa Ayu Sri laut makenyem dané, pipiné sujénan. Kantos dauh soré makasami ayahané sampun puput. Raris nglantur pawagian duman boga samatra.

Inggian bogané minakadi nasi, saté lembat, saté empol, lawar nangka, getih, srosob, jangan gedebong taler pésan. Sami pangayah sané polih ngayah kawagiang, ri sampuné kawagiang nglantur ngresikin genah mayadnya, nglantur budal ka jero soang-soang.

Sarauhé ring pondok kagawok antuk Déwa Ayu Sri riantukan kapanggih Biang miwah Ajin danéné sampun seger oger. Raris kauningang picané saking pura tumuli ngelut sariran sang kalih. Kantos ngetél toyan panyingakané, tan lali ngaturang suksma ring Ida Sang Hyang Widhi

“Déwa Ayu mulana pianak biang ané dueg. Inget Biang tekén Biang Arum sané dados Raja Bhatari, patut kadi Duayu duegné.” 7

Komentar