nusabali

Baang di Baong Ngragas di Tendas

  • www.nusabali.com-baang-di-baong-ngragas-di-tendas

Barak biing tata wadanan Sira Walunaténg Dirah. Panyingakannyané nelik kadi surya kembar, ngeréh ngrékék, rinasa mabalik watun panyingakané. Ngelur nyerit ngerik masinghanadha, mabalik nuding-nuding Mpu Bharadah. Ri tatkala patni Mpu Kuturan punika kabatbat aya olih ari ipéndané, mapan tengah latri, maraga istri kapangguh magambahan, mawastra duur entud, asimbang-simbang, clapat-clapat, clantung-clantung ring Sétra Ganda Mayu.

“Nguda Mbok raga istri, tengah lemeng glincak-glincak ring sétrané. Wénten napi?”
“Sing benya nawang, wakéné bulan, patut nyunaran petengé.”
“Mbok bulan, tiang surya. Bulan tan pasunar yéning tan pasurya. Mbok tan paji yéning tan patiang.”
“Ih Bharadah... bedikang Cai mapeta. Mapi-mapi ririh. Mabet-mabet maketu, planga-plongo, sujatiné maling. Apa kadén Cai Niscaya Lingga Nircaya Lingga to paling Cai? Wiku tan tirunan.”
     
Rinasa kruna wiku tan tirunan, pas patut tepet pisan keni ring Gdé Kawi, manggala corah tan sandang pah. Tulén kadi punika kawéntenan Dadong Préro, rumasa kadémpongin kasingsé olih Gdé Kawi, manusa sané kaubuh olih anaké lingsir kapeting-peting dadi manusa penting.
Saking jlema cerik, dados manusa apik, mabalik dados jlema licik. Saking jlema tan paji, dados manusa kapuji, mawali dados jlema keji. Saking jlema nganggur, dados manusa duur, mawali dados jlema inur. Saking jlema ndésa, dados manusa kawasa, mawali dados jlema gasa. Saking jlema aklenting, dados manusa penting, mawali dados jlema sinting. Saking jlema aji kéténg, dados manusa katong, mawali dados jlema kiting.

“Pang kiting poloné, mula jlema tan tirunan.”
“Saja Dong. Jlema buta tumbén kedat.”
“Ih Hasta, dija poloné I Kawi maan paplajahan kéto?”
“Cang sing madaya Dong. Liep-liep lipi gadang.”
“Amonto baan Dadong ngitungang poloné ulian jlema sing maji, disubané marasa déwékné maji, duga baana némpongin nebek Dadong baan taji. Dadi wong kuto, ulihan jlema ndéso.”  

Ndéso kliesipuné, jejaeg berig, rungkad, réngkéd. Jantuk makérung, planga-plongo, mlalar-mleler, mbulet-mbulet, tan karing pesu munyi, tan karing mapilih panganggo, seneng ngendon mligbagang pakibeh jagat pakéwuh kuripan sareng krama. Sabelog-belog anak, pastika munggah ring manah, yéning ipun jlema makrama, manusa bisa. Bisa masasana, bisa maparikrama, bisa dadi, bisa matilesang awak, bisa ngajiang anak lingsir.

Punika mawinang anaké lingsir ten akéh malih mabligbagan, jeg gres cék kontan kapica, jeg blag karpét mérah kakebatang ring Gdé Kawi, mangda si planga-plongo ngentosin Dadong Préro ngisiang margiang utsahané. Aselem kuku satepung pinaro yuta Dadong Préro tan madué manah sangsaya ring Gdé Kawi, sané ubuh ipun uli cerik, ulihan jlema pangéténgan wastu dados jadma panyiuan, ulihan jlema pangutangan dados jadma pangitungan.

Yadiastun kapanggih mapréngétan unggat-unggit kumuh magarapan, anaké lingsir tatan wangdé manyeritin.
    
“Kawi.”
“Éngkén Dong?”
“Mai malu!”
“Nah antos alu Dong. Né nu mlétur méja bin dik dogén, binjep kal anter langsung kumah pelanggan suba manjanji soré.”
    
Sakadi menang panyiuan karasa olih Dadong Préro, ningalin jemet Pan Kawi magarapan, kicén tugas ngitungang toko mébel. Riin wantah madolan alit-alitan, ngancan sué sangkaning jemet Pan Kawi ngitungang, becik antuka namtamin palanggan, nénten kantos tigang taun, mawetu dados toko mébel ageng. Sané banget katlektekang olih Dadong Préro indik kepemimpinan Gdé Kawi, ngénter krama ngatur gegaén mangda pada-pada lascarya, sami-sami mamargi. Malah prasida ngasorang utsahan ipun Pak Bowo, musuh bebuyutan Dadong Prero paturu sodagar.

“Nah ajaniané Dadong demen nepukin caran benyaé ngitungang gaé. Maju.”
“Tanggung jawab Dong. Tanggung jawab tugas dané baang Dadong. Yan amoné gedén utang Cangé tekén Dadong, apa kal anggon Cang mayah, yan sing jemet magaé. Sing beneh kéto Dong?”
“Beneh sajan. Bedik sing pelih, sakéwala yan saja-saja cara raos benyaé.”
“Saja lah Dong.”
“Nyén nawang, jlema adané, nak bisa berubah.”
    
Jlema bisa berubah. Jlema bisa berubah. Awanti-wanti sawengi Gdé Kawi ngwawanin malih lan malih jroning ati lengkara jlema bisa berubah. Lengkara telung palet kruna piteket Dadong Préro punika saksat nyigitin nundunin ngampragin ngumpregin Gdé Kawi mangda bangun langsung ngopi, wusan ngipi.
    
“O saja, jlema bisa berubah. Harus bani berubah. Jani suba waktu yang tepat untuk berubah. Masa Cang terus-terusang dadi buruh, dadi kaki tangan, dadi petugas Dadong Préro?” Kaeng Gdé Kawi, sinambi mawali-wali ngeték iga-iga baléné.
    
Ping tiga ping pat ngetékin iga-iga, kawawanin malih paling lima ping nem, durung taler ipun nyidayang ngidem, gelisin ayam-ayamé makukuruyuk saling sautin. Méh rahina asemu bang hyang aruna, kadi nétraning ogha rapuh, das rahina maswabhawa barak Hyang Surya, sakadi panyingakan sang nandang sedih ulangun lémpor. Nanging Gdé Kawi nénten lémpor, malah manahipuné lélor kadi kaborbor.
    
“Saya harus berubah!”. Kadi punika ipun ngerik jroning hati sinambi makecos saking plangkané, manjus, majalér selem, sakadi biasa mabaju putih lengen panjang mapelitan akedik tan kantos nglintangin siku, nytater montor pit, nyepud, késah saking umah. Wantah ipun sané uning pas kaparanin, nyiriang perubahan.
    
Arahina, kalih rahina Gdé Kawi tan magaé, Dadong Préro kantun biasa-biasa manten. Ri sampun ping tiga ipun tan magaé, tan pabesen, anaké lingsir ngawit matakén-takén jroning ati. Dadong Préro durung uning, Hasto sampun.
    
“Ada kabar Dong.”
“Semengan teka éngap-éngap kadén nyang ngaba bubuh, malah ngaba kabar. Bubuh dadi daar, kabar dadi daar?”
“Da ngitung dedaaran malu. I Kawi malu itungang!”
“Kawi?”
“Ia jani suba magabung ajak Bowo, toko bebuyutan raga.”

Niki sampun ngranayang barak biing muan Dadong Préro, tan bina sakadi Walunaténg Dirah, ring arep karyawan-karyawan tokonnyané sané katinggal olih Gdé Kawi tan papamit. Anaké lingsir sakadi kalepotang, bunga kawales antuk bacin, susu kawales antuk tuba. Boya Gdé Kawi manten, katekaning pianak mantunnyané sané pecak becik makarya ring toko mébel Dadong Préro mangkin briukan mabesikan ring toko mébel musuh bebuyutan anaké lingsir. Tan ngiwangang Dadong Préro kroda tan kadi-kadi, jakti-jakti kadi kadémpongang, sané meting-meting Gdé Kawi saking jlema sing ada apa dé, wastu dados pangedé. Yén basang gedé ten napi, niki teras gedé.

“Hasto. Amonto baan ngitungang poloné ulian jlema sing maji, disubané marasa déwékné maji, duga baana némpongin nebek baan taji. Suba baang di baong, ngragas di tendas. Jlema orahanga ibané?”
“Jlema dong, awakné. Otakné ubuan.” 7

Olih:
I Madé Suarsa

Komentar