nusabali

Magarang Yéh

  • www.nusabali.com-magarang-yeh

“Beli adané tusing bisa ngaé unduk beneh. Mai tolih. Amongkén carik waké maan yéh? Beli kadén nolih padin waké suba beling. Sedek perlu yéh. Jani empet kéné jalan yéhé, kan pocol waké.”

Ningehang munyiné Pan Kocong buka kéto, madidih masih bayuné Pan Lara. Jelema cenik, tusing nawang mapeta. “Hé Pan Kocong, eda ngomong ngorahang waké. Beli ngelah masih basang panes. Ulian munyi masih ngranayang anaké sebet. Bisa masih ngaranayang masiat!”

“Wé suud marebat. Lan madabdaban di balé subak, ngetis sambilang ngopi!” keto Bapa Sada, kelian subaké nabdabang.

Ditu lantas Bapa Sada ngenehang carané ngeduman yéh apang krama cacakan cariké tusing magarang temuku, magarangin yéh. Ia nletekang carik ané kagarap tekén Pan Kocong ajak Pan Lara. Padin Pan Kocong saja beling. Ditu lantas temuku ané nyalanang yéh ka carikné Pan Kocong tusing empetina. Kéwala temuku ané ka Pan Lara empetin abedik mapan padiné enu bajang tur tanahné masih beseg. Nyaluk Sasih Karo yéhé ngancan ngenyatang. Di aget ada ujan kapah-kapah. Masan petani kéweh ngalih yéh. Setata maduman, magadangin yéh apang tusing pocol nandur.

“Semeton ajak makejang. Tuni tiang suba ngedum yéh di sabilang temuku. Uli Pura Subak ada papat kecoran temuku. Ento masih misi temuku cenik anggon ngedum yéhé ka cariké. Tiang suba mingetin, sagét ada ngemaling yéh, kena dedosan!”

Makejang krama subaké cumpu. Kelian subak lantas mubarang kramané. Pan Kocong maan masih saling cureng ajak Pan Lara. Teked jumah, Pan Lara ka paon. Ungkabiné tekep nasiné. Tingalina ada jukut gonda maurab lan pésan lindung. Demen pesan kenehné, ia lantas ngumbah lima tur madaar. Suud madaar ia nyeritin somahné.

“Luh, gaénang beli kopi. Bedikin gulané mapan kenyem iluhé suba manis.”
“Péh tumben béli ngrayu. Pasti maan ukupan busan aa?”
Pan Kocong masaut sambil ilih-ilih. “Maan Luh. Ukupan marebat.”
Mén Lara tangkejut ningehang pasaut kurenané.
“Apa orahang beli mara? Marebat. Tusing suud-suud marebat di cariké.”

Mén Lara sebet ningehang kurenané mauyutan di cariké. Pepes ia ningehang krama taniné énggalan mamanes di cariké. Ia jejeh kurenané nemu sengkala, kéto masih ané ajaka mauyutan katibén sengkala. Sawireh luas ka carik makejang mabekel gegawan, perabot mangan. Jejeh yéning mauyutan di cariké nganti nganggon gegawan.

“Nyén tusing pedih, masan nyaratang yéh, temukuné ada ané ngempetin. Suba karuan padi beling nyaratang yéh, jeg empetina temukuné. Tegarang pinehang, dugas Iluh beling, apa tusing perlu yéh?”

Mén Lara makenyem ningehang munyin kurenané. Dabdab ia nyautin.
“Cara anak rungu dogén. Dugas tiang beling kadén ngeling-ngeling ngidamang rujak tibah, taén beli sarat ngalihang!”
“Da to buin ingetanga. Masa lalu adané,” Pan Lara nyautin sambilanga nyiup kopi.

Disubané dayuh munyin kurenané, Mén Lara lantas nabdabang apang tusing ngadokang bayu akas ka cariké. Madabdaban ngomong ajak anak lén apang tusing mauyutan ngarangin yéh. Yén ada pikobet di cariké sambatang tekén kelian subaké, rembugang apang paturu galang.
“Suba ja kéto, kéwala harga diri adané, Luh!”
“Beli tusing taen enduk!”

***

Sasukat Bapa Sada ngayah dadi kelian subak, suba pang lima nabdabang petaniné magerengan magarangin yéh. Apang paturu rahayu magaé di cariké, Bapa Sada ngelah keneh nyelehin awig-awig. Ané cén enu anut jalanang, cén ané sandang salinin apang kacumpuang tekén krama subaké. Nuju rahina Anggara Kasih, krama subaké sangkep. Ditu Bapa Sada nuturang paduman yéh di cariké.

“Ampura Jro Kelian. Turah mangkiné temukué ten berfungsi. Napi mawinan, nentén sami kramané teet tekéning duman yéh. Tiang paling sai tusing maan yéh!” Pan Kocong masesambatan.
“To mara papineh Pan Kocongé padidi. Yén anak lénan tusing maan yéh, nengil. Yén cara Pan Kocong tusing dadi embuh. Kuang bedik mamedih, ngomong caah cauh,” Pan Nadi nungkasin.
“Péh, ngomong masih I Nadi. Taén icang meratin cai?” Pan Kocong mamanes.
“Sajan Pan Kocong tusing taén enduk,” kéto Pan Lara macempléng.
“Pih I Lara milu-milu dogén. Apa buktiné? Tegarang sambatang!”
“Men ibi? Carik Pan Kocong bek misi yéh ngujang onyang bukak kecoran yéh ka temukuné. Temukun icangé empetin, ba karuan padin icangé nyaratang yéh!”
Krama subaké majugjag di pasangkepan.
“Semeton sareng sami titiang nunas puputang majugjag. Ngiring mangkin medalang pikayuné apang ka bénjang pungkur néntén setata buut ri kala masan terak,” dabdab baos Bapa Sada.
“Paling melah empug temukuné. Buldoserin anggon BTN,” kéto Pan Kocong masaut sambilanga ngroko.
Makejang kramané nyuryakin.
“Papineh paling to, Yan!”

Komentar