nusabali

Ngalap Tresnan Punyan Nyuh

  • www.nusabali.com-ngalap-tresnan-punyan-nyuh

Bukit kapuré suba cara mamusuh tekén gulem. Tusing taén ada ambu selem maekin bukité totonan.

Ngantiang ujan suba cara ngantiang bulan ulung. Sabilang wai kebus, sabilang wai ongkeb, sabilang wai panes tajeg surya nyusup kanti ka tengah kulit. Panesé masih nyusup ka atin anak matopong kulit di umah bedég delod mrajan kawitané.

“Éda mula tusing dadi orahin! Dini suba éda ngoyong, di désané nénénan! Da buin ngalih kola yén éda idup sengsara!” bangras buka kéto munyin anak matopong kulit di mukak umahné.

Masaut lantas anak macapil ané nuju jelanan umah, “Tara kéto, Beli. Kola nawang éda dot apang kola nyidang ngalih gaé ané luungan. Nanging kola tara las ngalin umah mémé dini. Anak kéweh pesan mémé pidan apang kanti kubu ené majujuk.”

“Ahh kéto duang munyin éda, nuturang tuak labuh uli pidan. Umah nénénan ané lakar ngaé éda idup bagia? Umah nénénan ané nyidang ngaé sugih? Nah jani rasaang éda idup padidi! Kola lakar magedi!”

Anak macapil suba cara siap matatu di baong, ia tusing bisa makiba, tusing nyidang nambakin keneh beliné ané dot pesan ngadu nasib di Badung.
***
Anak matopong kulit muah anak macapil suba kalina mati tekén méméné dugas enu cenik. Yadiastun idup lacur, beli muah adi totonan tusing taén nawang magerengan, saling sayangang, pakedék pakenyung.  Ané sanget nyidang nulungin idupné ajaka dadua tuah isin tegalé. Tegal nyuh totonan tusing ja gelah padidi, nanging gelah anak. Ia ajaka dadua tuah dadi panyakap. Semengan ngadep asil tegal di peken, tengai ngangonang sampi, sanjané ngalih isin tegal apang nyidang adepa buin mani semengané. Mula ja tusing liu ngasilang pipis, nanging enu bisa makudus bungut paoné.

Nyansan kelih, ané gedénan med pesan idup lacur, ia dot ngelah arta brana cara pisagané. “Anaké suba ngelah balé maukir jati, kola nu mapondok batako. Suba paling aget maraab asbés. Sanggah anaké mabatu paras, kola ngelah sanggah turus lumbung duang. Anaké ngaturang guling dugas odalan, kola duang ané ngaturang canang asebit misi lekesan muah sari satak rupiah. Anaké naar nasi tulén misi bé siap, kola nu naar lédok. Éda tara dot ngelah arta brana? Mai ngadu nasib ka Badung. Nyén nawang ditu maan gaé ané luung. Né umah mémé adep malu anggon modal.”

Masaut lantas anak macapil, “Yén kola, Beli, nyidang madaar sawai-wai duang suba aget. Né penting kola suba ngelah Beli, ada ajak kola matimbang rasa. Beli suba artan kolané ané kapica Hyang Widhi. Buina Beli, diapin ja tuah canang asebit, kéwala madasar baan keneh tulus, kola percaya iraga lakar nemu rahayu.”

Sabilang belinné ngajakin ka Badung, anak macapil pasti tusing nyak. Pamuputné payu ajaka dadua magerengan kanti puik, saling ejohin, nanging joh di tengah kenehné dot apang tugelané nyidang nyalanang idup ané luungan.

Anak macapil mula tusing nyak ngadep umah méménné. Ia masih suba kadung sayang tekén tiang muah panyaman tiangé. Jani anak macapil tuah idup padidian. Sabilang wai ngedas lemah ia suba ngrépak tur gagésonan ka peken ngadep isin tegalé. Yén tengaian, langganané bisa-bisa ngalih dagang ané lénan. Ditekané uli peken, mara ia nyidang nyakan, malebengan, nanding banten, manjus, mabanten muah mabakti. Ia tusing taén nyidang madaar satondén suud mabanten muah mabakti. Suud ento anak macapil totonan pasti teka nglalinin tiang.

Uli joh suba tiang nyidang ningalin muan anak bagus macapil totonan teka ngaba sampi. Cara biasané, disubané neked di umah tiangé, sampiné lébanga. Di umah tiangé ada liu padang tegeh. Sampiné demen pesan krana pepekan maan ngamah, tiang masih liang maan maroman ngajak anak macapil totonan. Ia maekin tiang sambilanga makenyem manis. Selem-seleman buah manggis, diapin ia selem nanging kenyemné manis. Kadi rasa yén selat pasih, makita masih nyujuh. Paningalané nlektekin sakancan ané ada di awak tiangé tur nyumunin ngusud tiang uli di batis, ngamenékang ka awak, kanti neked di bok. Makejang suba taén kusud. Apa ja ané lakar jemaka di awak tiangé, tiang las. Mapan ia ané ngubuh tiang uli cenik, nyayangang tiang muah panyaman tiangé. Rasa sayang kabales baan rasa sayang. Yén ia ngusud nyaman tiangé ané lénan, jeg inguh baana kenehé. Nanging tiang tusing nyidang ngudiang, layahé caket, diastun kenehé preket.

Sekat kalina tekén anak matopong kulit, anak macapil satata mapangenan. Kanti jani anak matopong kulit tusing taén makabar. Anaké ngorahang ia suba sugih di Badung. Anaké masih sesai ngortaang anak macapil ané tileh idup tiwas di désa ené. Basang tiang panés sabilang ningehang krama désa manding-mandingang anak macapil tekén anak matopong kulit. Nanging tiang siep dogén, tusing nyidang mesuang munyi.

Kacrita jani guminé sedeng paling ulian gering agung Covid-19. Hotél, réstoran, villa, muah tongos pariwisata lénan matutup. Pariwisatané kena masan sayah, sabilang wai suba cara tanggal wayah, basangné layah, kréditané masih tusing taén mabayah. Sebet kaliwat sebet anak matopong kulit totonan. Asané mara ibi nyidang ngasanin meli umah, idup jaen di Badung. Nanging jani buin mabading sengsara tusing nyidang ngasilang pipis, buina tusing ada tongosné ngedum sebet. Prajani ia mulih ka désa ngalih adinné yadiastun ia nawang pajalané cara beduda, tegeh-tegeh makeber diulungné tileh ka tanah nglumbih tai.

Kruyukan siap saling sautin nyiriang matan ainé suba pesu. Anak macapil makesiab nepukin belinné suba ada di mukak umah. Ia marasa liang pesan mara nepukin belinné mulih. Yéh paningalan anak matopong kulit ngembeng, anak macapil ngénggalang ngelut belinné. “Kola nak nyapnyap pesan ajak éda. Nanging kola tara nawang lakar ngalih éda kija. Lemah peteng kola nyambat batara ngidih apang kola nyidang adung buin ngajak éda.”

Anak matopong kulit maselselan tusing nyidang ngrasayang rasa sayang adinné uli pidan. “Buka kéné kola ngelah adi, bakat kalin ipidan. Kéné suba, bakat nguberin arta kanti engsap manyama. Dugasé madaar ané jaen, mlali kemu mai, meli kéné kéto, nang abedik tara taén inget ngajak tugelan. Jani disubané kena lepetan mara inget tekén nyama.”

Jani beli muah adi totonan bisa mapupul buin. “Beli, mai ngangonang sampi.” Anak macapil ngajakin belinné masliahan apang engsap tekén sebetné. Tusing ada tongos lén ané katuju yén tusing umah tiangé. Anak cerik ané pidan sesai majalan ngaba sampi nglalinin tiang, jani suba dadi anak truna matopong kulit muah macapil. Cara ané suba-suba, sampiné kalébang. Anak macapil muah matopong kulit majujuk di arep tiangé laut mamunyi, “Kola inget iba dugas nu cenik, sai maplalianan dini, menék ngalih nyuh apang ada adep. Diapin tusing ngelah arta brana, nanging nyidang idup bagia. Éda ané pesan kenehang kola. Uli cenik bakat ajak idup sengsara.”

Masaut anak macapil, “Beli, inget tekén munyin mémé ipidan?  Iba dadi anak lacur, tara ngelah ané lénan, tuah batara ané nyidang gelantingin. Da med-med nunas tekén Batara. Yén kasar baan kola ngorahang, patuh tekén éda matari nagih meli jaja. Jani éda matari, tusing baang kola. Mani buin éda matari, buin kola sing ngemaang. Buin puan, buin telun, sesai éda matari, makelo-kelo pasti kola sing dadi ati, payu kola ngemang éda pipis anggon meli jaja. Batara anak ngelah pangrasa. Yén suba sesai éda nunas, pamuputné lakar baanga tekén Ida Batara.”

Sambilanga ngetélang yéh paningalan, ajaka dadua makenyem di arep tiang. Anak macapil buin nimbal sambilanga nujuang awak tiangé.  

“Né Beli, punyan nyuhé nénénan ané sanget nulungin idup iba sekat kalina mati tekén i mémé. Diapin tuah nyakap, yén iba seleg, nak nyidang makumpul pipisé. Eda suba paling buin kasugihan nanging payu cara nakep balang dadua.”  Masaut anak matopong kulit, “Saja mula munyin édané. Mai nyumunin uli malu cara ipidan.”

Anak macapil muah matopong kulit seed pesan selegenti menékin awak tiangé sambilanga makenyem lega. Tiang las, krana ia ajaka dadua ané mamula tiang uli enu dadi tombong, kanti jani suba mabuah nyuh. Matan ainé engseb kauh, jangkriké sayaga ngebérang kampid mamunyi cengkéng.
***

Sujatinné makejang ané dadi anggona tekén i manusa di mercapadané nénénan suba kasiapang olih Ida Batara. Yadiastun tiang tusing nyidang mamunyi, nanging sekancan ané ada di awak tiangé maguna. Kayun tiangé madan séséh, don tiangé ané nguda madan busung, don tiangé ané wayahan madan slépan, don tiangé ané tuh madan danyuh, sirah tiangé madan empol. Makejang ané ada di awak tiangé nyidang maadep. Yadiastun awak tiangé karebut, tiang tusing ja gedeg. Las pesan keneh tiangé lakar ngayahin sekancan manusa di mercapadané nénénan. Nanging manusané jani suba cara siap sambehin injin, kilang-kileng sing nepukin apa. Ia engsap tekén kawigunan punyan tua cara tiang. Mara tua, kadéna sing maguna. Mara ngoyong di tongos daki, tusing ada ané nolih. Makejang nguber ané joh, ané paek tusing krungu. Jani disubané guminé katibén gering agung, mara manusané paling, mara makejang nolih tiang, pada marebut ngusudin tiang. Ada ané ngetep bok tiangé, liu masih ané nyemak buah tiangé. Ulian tiang, manusané enu nyidang ngalih pangupa jiwa tur idup dumalada. *

Ni Putu Ayu Suaningsih

Komentar