nusabali

Mati ané Melah tur Élah

  • www.nusabali.com-mati-ane-melah-tur-elah

Semengané ento kulawargan tiangé mabyayuhan ulian tiang dapetanga nglujuh kekeh duur pasaréan tiangé. Makejang pada paling, ngadén tiang katiban kahanan jelék.

Nanging ulesné tusing ada ané manyet yéning tiang suba mati. Ento awanan silih tunggil lantas tundéna ngebél dokter ané umahné paek ajak umah tiangé. Dokter ané suba matimpal leket ajak tiang uli cenik ento énggal teka. Disubané nuréksa tiang, ia ngorahang tiang tusing mati. Sialné, ia ngorahin kulawargan tiangé apang prajani ngaba tiang ka rumah sakit. Sial orahang tiang mapan tiang paling sing demen opname. Yén dadi kelidin, makita tiang ngelidin. Tiang kapok sekat tiang opname gara-gara operasi cenik ané malah makrana tiang mataanan lebihan tekén telu bulan. Ento makada tiang pepes ngrimik ngorahang adénan mati dogén.

Tiang nawang yéning lantas ada anak ngorahang tiang suba tusing tegteg, sakéwala tiang tusing melihang. Sekat pesu uli rumah sakit tiang setata ngraosang indik mati, dija ja tiang maan galah ngraosang. Taén tiang ngorahang, tiang suba sayaga mati, yén sida, tiang meled maan pajalan mati ané melah tur élah buka ané jalanina tekén Lahiri Mahasaya. Di buku Autobiography of a Yogi Paramahansa Yogananda nelatarang, yoginé ento majalan ka tanah wayah rikala negak masila disubané suud ngemang ceramah.

Yén dadi, tiang ngapti mati ané tusing banban apang tusing sanget meratin kulawarga ané ngupapira tiang. Adané dogén ngapti, bisa kalugra bisa tusing. Nanging tiang tetep mautsaha mupulang pipis, buka ané suba lakonin tiang uli makudang bulan ané suba liwat, apang kulawarga ané kalahin tiang tusing kanti ngelah utang disubané kalahin tiang mati apan parikrama ngabén tusing bedik nelahang pipis.

Mirib ada ané matakon, tusingké tiang jejeh mati? Ipidan taén. Sakéng kaliwat jejeh tiang malah ngapti idup sakayang-kayang. Sakéwala, sekat tiang kasambat lansia lan tau tekén déwék suba tusing enu maguna di guminé, mati ngawit dadi tetujon. Dadi galah ané antos-antosang tiang, apabuin disubané tiang nawang mati ento tusing ja tanggun pajalan.

Tiang suba mamaca makudang buku ané makada tiang nawang lan precaya yéning tiang lakar lekad buin ka mrecapada. Réinkarnasi sambata tekén anaké. Buin pidan ja tiang lekad buin ka mrecapada, tiang ngapti dumadak sida nyalanin idup ané luwungan tekén jani.

Tiang meled dadi jlema ané tresnain anak liu. Tiang meled dadi jlema ané tusing mamedih, tusing mamunyah, tusing langgah, tusing iriati. Nanging, tiang nawang yén pangaptin tiangé ento tondén karwan lakar kaisinin. Tusing perlu bas tegeh lan tusing perlu bas joh mangen-angen. Pangapti mati ané melah buka jani dogén tondén kaisinin. Nanging tiang tusing ja lakar marérén mautsaha.

Ulesné ada ané tondén beneh ban tiang mraktikang. Mirib tiang tondén ja sajan-sajan lascarya lakar megat angkihan. Mirib enu ada keneh tiangé lakar nutugang tuwuh. Yén buka kéto kénkénang sida lancar pajalané.

Tiang nawang yéning langah anak sida labda tatkala mara nyobak acepok. Ento awanan tiang tusing ja lakar makirig. Buka anaké ulung buin bangun, tiang perlu madabdaban apang sida mraktikang ané beneh.

Tusing ja kénkén yén tiang tusing sida nepukin pajalan mati ané melah tur élah buka Lahiri Mahasaya. Tiang tau tiang tusing ja yogi sakadi ida ané nyidang megat angkihan sakita kayun ida. Mati pinaka nak Bali buka ané meledang tiang dogén suba ngaé tiang liang.

Kadén mati pinaka nak Bali dogén suba melah? Melah apan parikrama ngabéné ramé kadulurin seni budaya kanti dadi balih-balihan turis. Mirib ento masi ané makrana lad Menteri Pariwisata, Pos, dan Telekomunikasi Joop Ave mabesen tekén kularwagané satondén ngalahin apang parikramané kapragatang di Bali.

Apang tiang tusing abana ka rumah sakit, perlu tiang nyinahang tekén kulawargan tiangé yéning tiang tusing ja kenapa-kenapa. Banban tiang ngedatang paningalan sambilang tiang mawadan buka méong mara bangun, tusing ngrambang kénkén ja dadiné.

Idupé jalani tiang buka ané suba liwat satondén tiang netepang lakar mraktikang buin pajalan mati ané meledang tiang. Ento jalanin tiang petengné rikala anaké suba pada leplep sirep apang tusing ada ané ngaduk-aduk.

Alon-alon tiang nglujuh duur pasaréan tiangé. Makadua liman tiangé leserang tiang di samping kébot lan kenawan awak tiangé nempa postur yoga ané madan sawasana. Sambilang tiang nabdab angkihan tiang nguncarang mantra ané sanget kapingitang.

Rasaang tiang ada ané ngrayang uli muncuk jerijin batis tiangé, rasa tis ané kéweh ban tiang nerangang. Rasa ento terus ngrayang menék banban ngliwatin telapakan batis, pagelangan lan entud. Lantas ngridip ka paa lan muncuk jerijin liman tiangé, ngalaut menék ka selangkangan lan pagelangan liman tiangé makadua satondén nyujur bokong lan basang.

Kambang kenah tiangé rikala rasa ento neked di tangkah. Pinehin tiang pastika lakar énggal kaisinin apa ané meledang tiang: maan pajalan mati ané melah tur élah. Ento awanan depang tiang rasa ento terus ngridip ngliwatin baong lan mua. Rikala neked di selagan alis, awak tiangé karasa ingan buka ambun. Lega pesan keneh tiangé. Tusing taén tiang marasa bagia buka kéto satondéné. Buka ngelah kampid tiang nambung ngalahin awak tiang ané nglujuh duur pasaréané.

Tiang maliang-liang sarwi mapiteh-piteh kema-mai di kamaré. Uratiang tiang buku ané matumpuk di samping laptop duur méjané sambilang tiang makenyem satondén tiang maekin rak buku di sisin dindingé ané isiné mabrarakan akénjang. Tegarang tiang nyundul langit-langit kamaré nanging sirah tiangé tusing ngrasaang apa-apa. Suud kéto tolih tiang jam dindingé. Jaumné ané bawak nuding angka pitu.

Sagét ada anak nogdog jendélan kamar tiangé keras-keras. Tiang tengkejut lan kadropon malipetan ka awak tiangé sambilang tiang ngrémon mapan tiang buin pocol, tusing maan pajalan mati ané melah tur élah.

Gerimutan, tusing rambang tiang anaké ané terus nogdog jendélan tiangé. Ulesné ia masi gerimutan apan tusing runguang tiang. Sayan keras ia nogdog jendélan tiangé kanti pasaréan tiangé bareng magejeran.

“Bangun…! Pesu…! Linuh…!”

Jeritané ento ngaé tiang ngedatang paningalan tur inget tekén linuh gedé makudang-kudang tiban ané suba liwat. Dugas ento tiang ngalih pangupajiwa di wewidangan Bali tanggu kangin. Tiang ajak timpal-timpalé ajak tiang bareng magaé pada igum bareng ngayah, mabesikan ajak seka rélawan ané nylusuk ka désa-désa ané ngelé di bongkl-bongkol bukité. Tiang inget kénkén tiang ajak timpal-timpalé mesuang nak luh tua ané awakné gépéng kateteh umah uwug. Engsek tiang ningalin kahanané.

Jejeh maan pajalan mati buka kéto tiang nrajang bangun tur kadropon maekin jelanan. Disubané jelanané mabukak, dapetang tiang kulawargan tiangé pada majujuk di sisi nguratang tiang. Makejang pada caket, nanging paliatné tawah tepukin tiang.

Ketut Sugiartha embas ring Baturiti, Tabanan, 9 November 1956. Ngaripta ring basa Indonesia lan basa Bali. Reriptané sampun kawedar ring makudang media cétak di Bali lan nasional. Sampun ngamedalang 13 cakepan marupa novel lan pupulan satua bawak. Ngemolihang piagem Gerip Maurip warsa 2018.*

 Ketut Sugiartha

Komentar